Ψηφιακές υπηρεσίες, το κράτος και «οι ζωές των άλλων»

(δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Κέρδος, στις 18.03.2007)

To Σεπτέμβριο του 1998, δύο φοιτητές του Stanford φτιάχνουν τη μηχανή αναζήτησης Google. To 2007, η Google απασχολεί 10.674 εργαζόμενους, έχει γίνει ρήμα συνώνυμο του «αναζητώ» στο Oxford Dictionary, έχει αξία 123 δισ. δολάρια και αλλάζει για πάντα όχι μόνο το Internet αλλά και τον τρόπο οργάνωσης και αναζήτησης της γνώσης παγκοσμίως.

Το 2005, η γαλλική και η γερμανική κυβέρνηση ανακοινώνουν επισήμως μέσω των κκ. Σιράκ και Σρέντερ τη συνεργασία τους, ώστε να φτιαχτεί με κρατική χρηματοδότηση το ευρωπαϊκό αντίπαλο δέος, η μηχανή αναζήτησης Quaero. Στα τέλη του 2006, η Γερμανία αποσύρεται από το αβέβαιο πρόγραμμα. Το 2007 το Quaero παραπαίει.

Πώς σχετίζεται αυτή η διδακτική για τους Ευρωπαίους ιστορία με το Πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας»; Από το 2000, όταν οι τεχνολογικά προηγμένες χώρες ανακάλυπταν τις δυνατότητες του Διαδικτύου, στην Ελλάδα ακολουθούσαμε πολιτικές για τις τεχνολογίες που σχεδιάσθηκαν από το κράτος, με αποδέκτη... το κράτος. Το Πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας» εξαντλήθηκε στα πρώτα 3 - 4 χρόνια σε ασκήσεις κατανομής προϋπολογισμών σε υπουργεία, λογιστικά μεγέθη και απορροφήσεις πόρων.

Κανείς βεβαίως δεν ξέχασε τους πολίτες. Μόνο που για άλλη μια φορά αντιμετωπίστηκαν δευτερογενώς. Σαν να επρόκειτο για «κάποιους άλλους». Αν το κράτος εξέδιδε ταχύτερα κάποια πιστοποιητικά, αν η γραφειοκρατία γινόταν ηλεκτρονική, τότε οι πολίτες θα ήταν κάπως ωφελημένοι. Τα πάντα ιδωμένα μέσα από την οπτική του μεγάλου κράτους. Το κρυμμένο δυναμικό των πολιτών, η δημιουργικότητα και οι καθημερινές ζωές τους δεν ήταν παρά «οι ζωές των άλλων».

Οι αλλαγές που έγιναν το 2005 στο σχεδιασμό του Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» προσπάθησαν να αποκαταστήσουν αυτή τη σχέση και να δημιουργήσουν ψηφιακές υπηρεσίες με αισθητό αποτέλεσμα. Παρά τις αρχικές καθυστερήσεις, αυτή η προσπάθεια θα φέρει τελικά καρπούς. Στην Ψηφιακή Ελλάδα του 2008 οι νέες ψηφιακές υπηρεσίες που δημιουργούνται θα εξοικονομήσουν περισσότερες από πέντε ημέρες ετησίως στον καθένα μας, λόγω ταχύτερων συναλλαγών. Στο τέλος του 2008, θα έχουμε μια εβδομάδα ελεύθερου χρόνου περισσότερη, επειδή οι φορολογικές συναλλαγές, οι τελωνειακές διατυπώσεις, τα ποινικά μητρώα στις μεγάλες πόλεις, ληξιαρχικές πράξεις, αλλά και συναλλαγές στους δήμους, θα πραγματοποιούνται ηλεκτρονικά. Σχεδόν 80 μουσεία και περισσότερες από 150 πολιτιστικές συλλογές θα ανοίξουν τις ψηφιακές τους πύλες σε όλους. Ενδιαφέρουσες ψηφιακές εξελίξεις και αναμφισβήτητα θετικές αλλαγές. Ομως αυτές οι μεταβολές που έρχονται μέσω των ψηφιακών υπηρεσιών του δημοσίου, δεν παύουν να αποτελούν μικρές γραμμικές αλλαγές. Και δυστυχώς, δεν αρκούν ως κινητήριος δύναμη που θα επιταχύνει την πορεία της χώρας. Χρειάζεται κάτι πολύ περισσότερο!

Αυτός είναι και ο λόγος που η νέα αντίληψη της Ψηφιακής Στρατηγικής 2006 - 2013, προτείνει δράσεις που στοχεύουν απευθείας στον πολίτη και την επιχείρηση. Αλλοτε μέσω της σύστασης ταμείου για τη χρηματοδότηση νέων επιχειρηματικών ιδεών που μπορούν να ανθίσουν. Αλλοτε μέσω της απευθείας χορήγησης εξοπλισμού και νέων δυνατοτήτων σύνδεσης με το γρήγορο Internet σε μαθητές, φοιτητές και επιχειρήσεις σε όλη τη χώρα. Αλλοτε μέσω της αριστείας, με επιβράβευση εκείνων που προσπαθούν περισσότερο, που κοπιάζουν και που αναδεικνύονται ως καλά πρότυπα. Πάντοτε όμως με την αντίληψη «απευθείας στον πολίτη» και «απευθείας στην επιχείρηση».

Αν λοιπόν το Πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας» και η Ψηφιακή Στρατηγική 2006 - 2013 μπορούν με κάποιο τρόπο να αλλάξουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των πολιτών, δεν θα είναι επειδή πέντε ή δέκα συναλλαγές του δημοσίου θα γίνουν ψηφιακές.

Η μεγαλύτερη συμβολή τους θα είναι να δώσουν στα χέρια κάποιου άγνωστου σήμερα μαθητή ή κάποιας άγνωστης σήμερα μικρής ελληνικής επιχείρησης, ένα νέο τεχνολογικό μέσο που θα απελευθερώσει το κρυμμένο δυναμικό τους. Και τότε, σε δύο, σε πέντε ή σε δέκα χρόνια, αυτός ο νέος και αυτή η μικρή επιχείρηση, θα αναπτύξουν μια πρωτοποριακή ιδέα, θα φτιάξουν μια δική τους ψηφιακή υπηρεσία που εκείνη τη στιγμή θα αλλάξει τη ζωή όλων μας.

Η μεγαλύτερη συμβολή της Ψηφιακής Στρατηγικής και του Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» θα είναι αυτή ακριβώς η σπίθα: Δύο, τρία ή δέκα «μυαλά» που υπό τις κατάλληλες συνθήκες θα μπορέσουν να αποδειχθούν ισχυρότερα από δύο, τρεις ή δέκα μεγάλες προσπάθειες των πιο ισχυρών κυβερνήσεων. Αλλωστε το παράδειγμα της Google και της Quaero αυτό αποδεικνύει...